Aan de rand van de Potsdamer Platz staat een sokkel voor een standbeeld dat nooit gebouwd werd. Het donkergrijze stuk steen symboliseert de Duitse geschiedenis in een notedop.
Ben je al eens op de Potsdamer Platz geweest? Dan is de kans groot dat je, zonder het je te realiseren, al eens langs de voet van een enorm monument bent gelopen dat er nooit is gekomen. Aan de zuidelijke rand van het plein, dat in de jaren negentig na de val van De Muur compleet nieuw uit de grond werd gestampt, staat tegenover de rode bakstenen wand van Balzac Coffee een sokkel van donker steen, ongeveer twee meter hoog. Wie even de tijd neemt, ziet op beide kanten van de steen inscripties en bovendien een metalen gedenkplaat.
De sokkel voor het standbeeld van Karl Liebknecht aan de zuidzijde van de Potsdamer Platz valt niet echt op
Communistische partij (KPD)
Jawel, je bevindt je hier op een historische plek. Inmiddels meer dan honderd jaar geleden stond precies hier namelijk Karl Liebknecht, lid van de Bundestag voor de sociaaldemocraten in de Weimarer Republik en later één van de oprichters van de communistische partij (KPD) in Duitsland.
Het was de tijd van de Eerste Wereldoorlog, en volgens een inscriptie op de steen riep vanaf deze plek Liebknecht op 1 mei 1916 op tot de strijd tegen de imperialistische oorlog en voor vrede. Uiteindelijk werd Liebknecht op 15 januari 1919 door zogenaamde Freikorpssoldaten opgepakt en samen met Rosa Luxemburg vermoord.
Karl Liebknecht en Rosa Luxemburg, ooit schreef ik op school een scriptie over hen. Elke stad in Oost-Duitsland heeft tot op de dag van vandaag wel een Rosa-Luxemburg- en Karl Liebknechtstraße.
Onderop het voetstuk in rood een graffito van de KPD (Kummunistische Partei Deutschland)
Verdwenen achter de Muur
Op 13 augustus 1951, het was de 80ste verjaardag van Liebknecht en twee jaar na de oprichting van de DDR, werd de stenen sokkel op deze plek door Friedrich Ebert, de burgemeester van Oost-Berlijn ingewijd. Het was de bedoeling dat op deze plek een standbeeld van Karl Liebknecht zou verrijzen. Dat gebeurde echter niet.
Op de dag af tien jaar na de inwijding van de sokkel bouwde de DDR, die weliswaar al vanaf 1949 bestond, maar op dat moment nog geen Muur kende, alsnog haar daadwerkelijke Muur dwars door de Duitse hoofdstad, om Oost-Berlijn van West-Berlijn te scheiden. Daarmee kwam de sokkel in de zogenaamde doodsstrook te staan, de strook land tussen oost en west waar niemand naartoe mocht. De sokkel stond vele decennia vanuit oost-perspectief gezien net achter de Muur. Daardoor was ze vanaf 1951 tot aan de val van de Muur in 1989 door niemand te zien.
Tijdens de Koude Oorlog en de opdeling van Berlijn stond het voetstuk onbereikbaar in de doodsstrook
Weggehaald en vergeten
In 1995 stond de sokkel tijdens de bouwwerkzaamheden op Europa`s grootste bouwput in de weg. Daarom werd het stenen gevaarte weggehaald en bijna compleet vergeten. Maar niet helemaal: na protesten en acties van politici uit de wijk Mitte keerde de sokkel in november 2003 op haar oorspronkelijke plaats terug.
En herinnert nu opnieuw aan de oproep van Liebknecht, op deze plek, in 1916, maar ook 101 jaar later nog actueel: tegen oorlog, voor vrede.
Openbaar vervoer:
S-Bahn / U-Bahn Potsdamer Platz
Herinneringstekst voor de plannen voor een standbeeld voor Karl Liebknecht